Wanneer je verlichting laat plaatsen op je sportterrein, is het belangrijk dat die precies goed is afgesteld. Zo ben je zeker dat je geen lichthinder veroorzaakt voor de omgeving, en dat er voldoende licht is om in alle veiligheid en comfort te sporten. Daarom is een goed lichtonderzoek essentieel.
Het effect van lichthinder
In Nederland en België kunnen we de sterrenhemel eigenlijk nooit in al zijn pracht bewonderen. Daarvoor laten we ’s nachts te veel licht branden. Het is natuurlijk belangrijk dat nachtarbeiders veilig hun werk kunnen doen, maar in het algemeen hoeft er lang niet zo veel licht te branden als we denken. Toch is het een probleem waar heel de wereld zich schuldig aan maakt: jaarlijks wordt onze lichtuitstoot nog 2% sterker.
Lichthinder kan nochtans grote gevolgen hebben, en dan hebben we het niet enkel over de hoge kosten, CO2-uitstoot en energieverspilling.
- Overlast voor mensen
Niet alleen kunnen astronomen de hemel niet goed zien, lichtvervuiling vertraagt ook onze melatonineproductie. Dat ontregelt onze interne klok, met slaapproblemen, stress en andere gezondheidsrisico’s tot gevolg.
- Overlast voor dieren
Nachtelijke verlichting kan de leefomgeving en het bioritme van verschillende diersoorten stevig verstoren. Trekvogels raken gedesoriënteerd, winterslapers worden te vroeg wakker en roofdieren verlengen hun jacht, wat nadelig is voor het ecosysteem.
- Overlast voor planten
Ook de plantengroei kan enorm afwijken wanneer ze blootgesteld wordt aan te veel licht. In de herfst houden planten hun bladeren bijvoorbeeld langer vast, waardoor ze sneller kapotvriezen.
Het belang van slim verlichten
Door de lichthinder te beperken, draag je niet alleen zorg voor de omgeving, je maakt je ook een pak sympathieker bij de buren. Jij zou namelijk niet de eerste organisatie zijn die voor lichtoverlast een boete ontvangt (of erger).
Slim verlichten is dus de boodschap! Daar heb je twee dingen voor nodig:
- Gedetailleerde gegevens van jouw lichtsituatie, zodat je weet of je aan de normen voldoet en welke aanpassingen er moeten gebeuren.
- Armaturen die een comfortabele sportomgeving creëren en hun lichthinder tot een minimum beperken.
Licht(hinder)onderzoek en lichtmeting
Bij de installatie van nieuwe sportverlichting zijn er twee soorten onderzoek van belang: het lichtonderzoek voor de installatie (compleet met lichthinderanalyse) en de lichtmeting erna.
- Lichtonderzoek
Wanneer een sportvereniging besluit om nieuwe verlichting aan te kopen, komt de leverancier altijd even kloppen om een lichtonderzoek uit te voeren. Daarbij bepaalt de lichtplanner hoe de bestelde armaturen uitgericht moeten worden en hoe de lichtverdeling er dan precies zal uitzien. Het rapport dat daaruit komt, dient om bij de lichtmeting (na de plaatsing) te controleren of de installatie zijn beloftes waar maakt.
- Lichthinderonderzoek
Om in aanmerking te komen voor een vergunning, vragen sommige gemeenten ook om een lichthinderonderzoek na de installatie van de nieuwe lampen. Dit is ter verificatie van de installatie en wordt uitgevoerd door een onafhankelijke onderzoeker. Om te zorgen dat jouw club een grotere kans maakt op deze vergunning, kan er als onderdeel van het algemene lichtonderzoek alvast een simulatie van dat lichtonderzoek gemaakt worden.
Hoe kan je lichthinder voorkomen?
Een van de dingen die lichthinder helpt voorkomen, is de lichthoek. Hoe groter de hoek waarin de lichtstraal schijnt, hoe meer kans er is op lichtvervuiling. Wat precies de juiste hoek is, hangt af van…
- de grootte van het sportveld,
- en de hoogte van de lichtmasten.
Op grote sportvelden, zoals voor voetbal en hockey, staan vaak masten van 15 meter en hoger. Dan heb je een lichthoek van 70° nodig om de lichtstraal tot op het midden van het veld te krijgen. Maar als je de hoek moet berekenen voor een kleiner sportterrein, zoals een tennisveld, schijn je met 70° misschien zo de slaapkamer van de buren binnen. Een stadion heeft daarentegen meer nodig, zodat de lichtstralen de overkant van het veld halen.
Om lichthinder nog beter onder controle te houden, voorziet Lumosa haar spots van lichtgidsen. Deze kappen kan je op een armatuur vastklikken om de lichtstraal tegen te houden en de juiste kant op te sturen. Zo vermijd je lichtvervuiling en vervelende afstraling naar de buren.
- Na de plaatsing van de nieuwe sportverlichting, volgt er nog een lichtmeting om te controleren of de lampen doen wat ze beloven. De installateur loopt met een lichtmeter het veld rond. Die legt hij plat op elk meetpunt om na te gaan hoeveel licht (uitgedrukt in lux) dat punt ontvangt.
- Voor elk sportveld bestaat er een rekenraster en een norm die de lichtwaarden moeten halen – al is dit meetsysteem anders in Nederland en België. Neem bijvoorbeeld een voetbalveld. In Nederland begint de lichtmeting op de middenstip. Dan gaat de installateur 10 meter elke kant op om te eindigen met een raster van 10 bij 10 meetpunten, gelijk verdeeld over het veld. In België, daarentegen, meet de installateur de lichtwaarden op 27 vaste meetpunten, her en der verspreid over het voetbalveld.
Met de lichtwaarden van elk meetpunt wordt het gemiddelde aantal lux berekend en hoe gelijkmatig het licht over het veld verdeeld is. Zo is de sportclub zeker dat de vooraf gesimuleerde lichtsituatie werkelijkheid is geworden.
Aanvullende lichthindermeting
Bij deze fase vindt er ook nog een lichthindermeting plaats die nagaat of de armaturen - nu ze eenmaal geïnstalleerd zijn - geen overlast veroorzaken. Daarbij meet men hoeveel licht de omliggende gevels ontvangen en indien nodig wordt de lichtsterkte van de armaturen individueel aangepast.
De juiste verlichting voor sport
Met gedetailleerd onderzoek ben je zeker dat jouw sportterreinen de beste verlichting hebben. Maar ook de keuze van de lampen is cruciaal. Algemeen wordt led gezien als de beste oplossing:
- De werking van deze verlichting is makkelijk te controleren tijdens de lichtmeting.
- Ledverlichting biedt de mogelijkheid om de lampen te dimmen, wanneer ze te fel schijnen.
- Je kan ledlampen makkelijk, afzonderlijk afstellen en programmeren.
Hier vind je alles over de voordelen van ledverlichting voor jouw sportclub.
Wil jij weten wat de voordelen voor ledverlichting voor jou club zijn?
Lees dan onze blog